طلا چیست
کانی های طلا یک فلز گرانبها و با ارزش است که از واژه‌های مختلفی در زبان‌های متفاوت برگرفته شده است. این عنصر دارای خصوصیات منحصر به فردی مانند رنگ زرد، نرم بودن، براق بودن، قابل انعطاف بودن، وزن مخصوص بالا و شکل‌پذیری است. طلا جزء عناصر آزاد، طبیعی و خالص بوده و در پوسته زمین فراوانی متوسطی دارد.
این عنصر معمولاً در سنگ‌های دگرگونی، ماسه و آبرفت‌ها یافت می‌شود و معمولاً به نمونه‌های فلزی دیگر مانند پیریت طلادار وابسته است. طلا نقش خود را به عنوان ذخیره پولی در سطوح مختلف حفظ کرده و بانک‌های مرکزی آن را به عنوان ذخیره پولی نگهداری می‌کنند. طلای خالص معمولاً حاوی ۸ تا ۱۰ درصد نقره است و با افزایش میزان نقره، رنگ آن سفیدتر می‌شود و وزن مخصوص کاهش می‌یابد.
کانی طلا (به لاتین: Aurum) با علامت اختصاری Au و عدد اتمی ۷۹، عنصری از جدول تناوبی در دسته فلزات واسطه است. طلا فلزی نرم و شکل‌پذیر به رنگ زرد روشن و براق است که در مجاورت هوا و آب زنگ نمی‌زند و تیره نمی‌شود.
از نظر شیمیایی، طلا فلزی واسطه است که در گروه ۱۱ جدول تناوبی جای دارد و یکی از کم واکنش‌ترین عنصر‌های جامد در شرایط استاندارد است. پس می‌توان این فلز را به صورت خالص در طبیعت به صورت دانه‌ای یا تکه‌ای در میان سنگ‌ها، کانی‌های بلوری شده و مواد ته نشینی آبرفتی پیدا کرد. همچنین در میان کانی‌ها به صورت ترکیبی با دیگر عنصر‌ها به ویژه تلوریم دیده شده اما فراوان نیست. نماد شیمیایی این عنصر، Au از نام لاتین آن aurum به معنی «درخشش سپیده دم» گرفته شده‌است.
کانی های طلا در کجا یافت می‌شود
طلای طبیعی (Native) در میان کانی‌های کوارتز، سولفید و پیریت به صورت ذرات میکروسکوپی یافت می‌شود. طلا در قطعات بزرگتر ناگت نام دارد که از طریق شست‌وشوی سنگ‌های دارای طلا و هوازدگی یا جوش خوردن و تجمع ذرات ریز عنصر طلا تشکیل می‌شود. همچنین طلا در اشکال دانه‌ای و پولک مانند هم موجود است. علاوه بر این‌ها عنصر طلا به صورت ترکیب شده با عنصر تلوریم و در کانی‌هایی مثل کالاوریت، کرنریت، ناگی‌آزیت، پتزیت و سیوانیت تشکیل می‌شود. گاهی نیز با عنصر مس، سرب و جیوه ترکیب می‌شود.
انواع کانی های طلا
طلای آزاد (Au)
برخی فلز‌ها و نافلز‌ها در طبیعت به صورت آزاد هستند که در این حالت اساسا تنها یک عنصر در ساختار بلوری وجود دارد. مس، نقره، طلا و پلاتین، همگی با آرایش فشرده مکعبی اتم‌ها مشخص می‌شوند، که چگالی بالایی دارند، چکش خوار و نرم هستند. این نوع طلا به صورت خالص در طبیعت به‌شکل دانه‌ای یا تکه‌ای در میان سنگ‌ها، رگه‌ها و آبرفت‌ها پیدا می‌شود.
کالاوریت (Calaverite)
کالاوریت با فرمول AuTe2، این کانی طلا در سیستم مونوکلینیک متبلور شده و به صورت منشور‌های تیغه‌ای و شیاردار، غالبا ماکل و توده‌های دانه‌ای پیدا می‌شود. رنگ این کانی از زرد برنزی تا سفید نقره‌ای متغیر است. خط خاکه، خاکستری مایل به زرد تا خاکستری متمایل به سبز است. سختی‌اش 2/5 تا ۳ و وزن مخصوصش 9/31 می‌باشد. کالاوریت فاقد رخ (کلیواژ) بوده و کدر و شکننده است. این کانی دارای جلای فلزی می‌باشد. در اسید نیتریک گرم حل می‌شود و طلای فلزی در محلول قرمز آزاد می‌سازد. اختلاف آن با پیریت، سختی کمتر و داشتن بلور‌های طویل است. قابل ذکر است که مقدار طلای کالاوریت تا ۴۴% می‌رسد. این کانی معمولاً در رگه‌های هیدروترمال حرارت پائین تشکیل می‌شود.
سیلوانیت (Sylvanite)
سیلوانیت با فرمول AgAuTe4، این کانی نیز همانند کالاوریت در سیستم مونو کلینیک متبلور شده و به صورت منشور‌های کوتاه و ضخیم، که برخی دوقلواند و نیز به شکل ستون، چوب بست یا دانه‌ای پیدا می‌شوند. سیلوانیت احتمالا هم ساخت (پاراژنز) کالاوریت است ولی برخی از محل‌های فلزی توسط نقره اشغال شده است. رنگ این کانی از خاکستری فولادی تا سفید نقره‌ای متغیر است و رنگ خاکه آن خاکستری متمایل به زرد است. سختی آن 1/5 تا ۲ و وزن مخصوصش 8/11 است. سیلوانیت دارای جلای فلزی درخشان، کدر و شکننده است. سطح شکست آن ناصاف بوده و دارای کلیواژ کامل (۰۱۰) می‌باشد. سیلوانیت در اسید نیتریک حل می‌شود و طلای فلزی آزاد می‌سازد. اختلاف آن با کالاوریت در داشتن رخ و سختی کمتر است. ضمنا مقدار طلای سیلوانیت ۳۰% است. این کانی نیز در رگه‌های هیدروترمال حرارت پائین تشکیل می‌شود.
کرنریت (Krennerite)
کرنریت با فرمول Au3AgTe8، این کانی در سیستم ارتو رمبیک متبلور می‌شود. سختی کرنریت 2/5 وزن مخصوصش 8/26 است. مقدار طلای کرنریت معمولاً کمتر از کالاوریت است و حداکثر به ۴۴% می‌رسد. نسبت طلا به نقره در این کانی 4:1 می‌باشد. کرنریت گسترش زیادی دارد ولی از لحاظ استخراج طلا اهمیت زیادی ندارد.
پتزیت (Petzite)
پتزیت با فرمول Ag3AuTe2، سختی این کانی 2/5، وزن مخصوصش 9/13 می‌باشد و مقدار طلای آن تا ۲۵% می‌رسد. رنگ این کانی خاکستری تا سیاه است و جلای فلزی دارد. رخ این کانی مکعبی و شکست آن مختصری صدفی است.
مونت برایتیت (Montbrayite)
مونت برایتیت با فرمول 38(Te,Sb,Bi,Pb)(Au,Ag,Sb,Bi,Pb)23 این کانی دارای سختی 2/5 و وزن مخصوص ۹/۹ می‌باشد. مقدار طلای مونت برایتیت تا ۵۰% می‌رسد. این کانی یک تلوروید کمیاب است.
ناژیاژیت (Nagyagite)
ناژیاژیت با فرمول [Pb۳(Pb، Sb)۳S۶](Au، Te)۳، سختی این کانی ۱ تا1/5 و وزن مخصوص آن 7/5 می‌باشد. مقدار طلای ناژیاژیت تا 12/7 % می‌رسد. یک کانی نادر بوده و اکثرا در کانسارهای ساب ولکانیک گرمابی تشکیل می‌شود.
مالدونیت (Maldonite)
مالدونیت با فرمول Au۲Bi، سختی این کانی نامشخص و وزن مخصوص آن 15/7 می‌باشد. مقدار طلای آن ۶۵% است. جزء کانی‌های نادر بوده و در کانسارهای حرارت بالا تشکیل می‌شود.
اُرستیبایت (Aurostibnite)
اُرستیبایت با فرمول AuSb۲، یک کانی ایزومتریک آنتیموان طلا می‌باشد. که در گروه پریت طبقه‌بندی می‌شود. این کانی در سال 1952 شناسایی شد و در رگه‌های هیدرونرمالی طلا – کوارتز در محیط‌های با سولفور پایین همراه با دیگر کانی‌های آنتیموان یافت می‌شود. این کانی دارای درجه سختی 3 و وزن مخصوص 9/9 با جلای فلزی، به رنگ سفید تا خاکستری همانند بورنیت تارنیش می‌باشد.
برای دانلود PDF مقاله کانی های طلا فرم زیر را پر کنید
"*"فیلدهای ضروری را نشان می دهد
مهندس انیس رحمن خواه
کارشناس تولید محتوامقالات مرتبط
